Það tók mig nokkrar tilraunir að koma stillingunni á magnaranum af Bylgjunni yfir á áskriftarútvarpið mitt, RUV. Þegar ég var búin að hlusta, og hlusta þó ekki, heilan dag áttaði ég mig á að trúleg stæði 1 en ekki 2 fyrir aftan RÚV rás ... á skjánum! Ég breytti samt ekki stillingunni og þá sjaldan ég man að kveikja hlusta ég á Gömlu Gufuna (ég er búin að ákveð að þetta sé sérnafn!).
Í hádeginu í dag kynnti útvarpsþulur að í tilefni að 80 ára afmæli RÚV yrði endurflutt frétt frá 1984. Ég hugsað með mér, já en sniðugt ég gæti hafa hlustað á þessa frétt en dró svon andann djúpt, já eiginlega saup hveljur þegar hann bætti við, „Þessi ríflega aldarfjórðungsgamla frétt var flutt ....“. Mér finnst alls ekki langt síðan yngra barnið mitt var ársgamalt en mikið rosalega er aldarfjórðungur langur tími.
Í uppvextinum hlustað ég á það sem heitir núna RÚV rás 1 en hét þá því einfalda nafni Útvarpið, eða Útvarp Reykjavík eins og þulirnir byrjuðu hvern dag á að tilkynna. Þó var þetta líka þá útvarp allra landsmanna og útvarpaði bæði um landið og miðinn á langbylgju.
Útvarpstækið var staðsett í eldhúsinu hjá afa og ömmu, seinna mömmu og stjúpa, afabróðir minn átti sitt tæki inni hjá sér ef ég man rétt. Loftnetið fyrir útvarpið var strekkt úr skorsteininum upp í melinn fyrir ofan bæinn, einhverjir tugir metra býst ég við og gat verið til vandræða þegar við áttum leið um brekkuna í ákveðinni hæð, sérstaklega ef viðkomandi var á hlaupum. Við heyrðum útvarpsfréttir, veðurfréttir, útvarpsleikrit, útvarpssögu, óskalög sjúklinga, óskalög sjómanna, lög ungafólksins, og svo það sem var alltaf kvöl og pína að hafa í gangi en það voru síðdegistónleikarnir. Klassísk tónlist og óperusöngur var hluti af menningarmiðlun ríkisins, það skar yfirleitt í gegnum merg og bein og ég leyfi mér að efast um að nokkur hafi lært að meta klassíkina af útvarpsefninu. Ég ætla þó ekki alveg að útiloka það, ótrúlegustu hlutir gerast.
Meðan ég dundaði mér hér heima í dag hlustaði ég á útvarpið, ég heyrði hluta af útvarpsleikriti , í þættinum 2+2 eru 5 var talað um sýndarrými, netheima, netrými og stýrirými, afskapleg athyglisverð umfjöllun sem hreyfði á ákveðnum punkti hressilega við ímyndunaraflinu mér, kannski ég punkti það niður áður en ég gleymi þvi. og svo heyrði ég umfjöllun um nýútkomnar bækur í þættinum Skorningar. Ég náði líka hluta af Bókaþingi þar sem höfundar lesa upp úr nýjum skáldverkum, sögum og ljóðum.
Það verður ekki af Gufunni skafið að þessir þættir og ábyggilega margir fleiri eru mjög vandaðir, þarna er sjaldnast um að ræða yfirborðskennda hraðferð með blaðri og bröndurm þáttastjórenda, þessir þættir rista niður fyrir yfirborðið, stundum niður á sextugt dýpi. Ég var sérstaklega hrifin af Skorningum þar sem bókmenntafræðingur fjallaði um þrjár nýútkomnar bækur og það voru lesnir kaflar úr bókunum, lesnir af fagmanni. Kiljan er ágæt en í samburði við þetta er hún eins og, ja, eins og reyfari í kilju á móti innbundunum Shakespeare.
Bókatíðindin og Skorningar kölluðu fram hjá mér nostalgíu og ég get svo svarið það að það eru ekki nema nokkur ár síðan ég hlustaði á sambærilega þætti í eldhúsinu „heima“. Það sannar að tíminn er ekki línulegur heldur kúlulegur og þegar ég fer að hlusta á jólakveðjurnar á Þorláksmessu verð ég kominn á þann stað í tímarúminu sem er langt frá kreppu dagsins í dag.
Annars hef ég lifað ríflega hálfa öld og er afskaplega sátt við allt það sem ég hef lært og tileinkað mér á þeim tíma en mikið af því á ég Gömlu Gufunni að þakka. Þess vegna borga ég áskriftina með glöðu geði.
Af Vísindavef HÍ
Orðið nostalgía er aðkomuorð í íslensku annað hvort úr dönsku nostalgi eða ensku nostalgia og er oft notað í óformlegu máli. Það merkir ‘söknuður eftir liðinni tíð’, til dæmis ,,Hann hugsaði með nostalgíu til menntaskólaáranna”. Orðið getur einnig merkt ‘heimþrá’, til dæmis ,,Íslenski stúdentinn í Kaupmannahöfn hugsaði með nostalgíu til íslensku fjallanna.”
Talið er að svissneskur læknir hafi fyrstur búið til orðið nostalgia í nýaldarlatínu árið 1688 sem þýðingu á þýska orðinu Heimweh ‘heimþrá’. Það er sett saman úr tveimur grískum orðum nóstos ‘heimferð’ og afleiðslu af orðinu álgos ‘sársauki’.
Engin ummæli:
Skrifa ummæli